Soýa ýokary hilli beloga we ýagy az işleýän iýmitdir.Şeýle hem olar meniň ýurdumda ösdürilip ýetişdirilen iň irki iýmit ekinlerinden biridir.Müňlerçe ýyllyk ekiş taryhy bar.Soýa esasy däl iýmitleri öndürmek üçin hem ulanylyp bilner we iýmit, senagat we beýleki pudaklarda 2021-nji ýylda dünýäde jemlenen soýa önümçiligi 371 million tonna ýeter.Onda dünýädäki esasy soýa öndürýän ýurtlar we dünýäde iň köp soýa öndürýän ýurtlar haýsylar?123-nji reýting, dünýädäki soýa önümçiliginiň ilkinji onlugyny görkezer.
1.Brazil
Braziliýa 8,5149 million inedördül kilometre we 2,7 milliard gektardan gowrak ekerançylyk meýdanyna eýe bolup, dünýäde iň uly oba hojalygyny eksport edijilerden biridir.Esasan soýa, kofe, gamyş şekeri, sitrus we beýleki iýmit ýa-da nagt ekinleri ösdürýär.Şeýle hem, dünýäde kofe we soýa öndürýänleriň biridir.1. 2022-nji ýylda toplanan soýa ekininiň önümçiligi 154,8 million tonna ýeter.
2. Amerikanyň Birleşen Ştatlary
Amerikanyň Birleşen Ştatlary, 2021-nji ýylda esasan Minnesota, Aýowa, Illinoýs we beýleki sebitlerde ekilen 120 million tonna soýa öndürýän ýurt.Landeriň umumy meýdany 9,37 million inedördül kilometre, ekin meýdanlary 2,441 milliard gektara ýetýär.Dünýädäki iň uly soýa önümi.Däneli hökmünde tanalýan, esasan mekgejöwen, bugdaý we beýleki däne ekinlerini öndürýän dünýädäki iň uly oba hojalygy eksport edijilerinden biridir.
3.Argentina
Argentina 2,7804 million inedördül kilometre barabar, ösen oba hojalygy we maldarçylyk, oňat enjamlaşdyrylan senagat pudaklary we 27,2 million gektar ekin meýdanlary bilen dünýäniň iň uly azyk öndürijilerinden biridir.Esasan soýa, mekgejöwen, bugdaý, ýorunja we beýleki azyk ekinlerini ösdürýär.2021-nji ýylda jemlenen soýa önümçiligi 46 million tonna ýeter.
4. Hytaý
Hytaý 2021-nji ýylda 16,4 million tonna soýa öndürip, dünýäde däne öndürýän esasy ýurtlaryň biridir, şolardan soýa esasan Heilongjiang, Henan, Jilin we beýleki welaýatlarda ekilýär.Esasy azyk ekinlerinden başga-da iýmit ekinleri, nagt ekinler we başgalar bar. Ekiş we önümçilik, Hytaýda her ýyl soýa importyna uly isleg bar, 2022-nji ýylda soýa importy 91.081 million tonna ýetýär.
5. Hindistan
Hindistan umumy meýdany 2,98 million inedördül kilometre we ekin meýdany 150 million gektar bolan dünýäde iň uly azyk öndürijilerinden biridir.Unionewropa Bileleşiginiň iň soňky maglumatlaryna görä, Hindistan 2021-nji ýylda jemlenen soýa önümçiligi bilen oba hojalygynyň önümlerini arassa eksport edijä öwrüldi. 12,6 million tonna, şolardan Madhýa-Pradeş, Rajasthan, Maharaştra we başgalar soýa ekiş meýdanlarydyr.
6. Paragwaý
Paragwaý 406,800 inedördül kilometr meýdany tutýan Günorta Amerikada gury ýer.Oba hojalygy we maldarçylyk ýurduň sütün pudagydyr.Temmäki, soýa, pagta, bugdaý, mekgejöwen we ş.m. ösdürilip ýetişdirilýän esasy ekinlerdir.FAO tarapyndan ýaýradylan iň soňky maglumata görä, Paragwaýyň 2021-nji ýylda jemlenen soýa önümçiligi 10,5 million tonna ýeter.
7. Kanada
Kanada Demirgazyk Amerikanyň demirgazygynda ýerleşýän ösen ýurt.Oba hojalygy halk hojalygynyň sütünlerinden biridir.68urduň meýdany 68 million gektar bolan giň ekerançylyk ýerleri bar.Adaty azyk ekinlerinden başga-da, ol rez, süle ösdürip ýetişdirýär, Zygyr ýaly nagt ekinler üçin 2021-nji ýylda soýa önümleriniň umumy mukdary 6,2 million tonna ýetdi, olaryň 70 göterimi beýleki ýurtlara eksport edildi.
8.Russiýa
Russiýa, 2021-nji ýylda 4,7 million tonna soya öndürýän, esasan Russiýanyň Belgorod, Amur, Kursk, Krasnodar we beýleki sebitlerde öndürilen soýa öndürýän ýurtlaryň biridir.Bu ýurtda giň ekin meýdanlary bar.Mainlyurt esasan bugdaý, arpa, tüwi ýaly azyk ekinlerini, şeýle hem käbir nagt ekinleri we suw hojalygyny ösdürýär.
9. Ukraina
Ukraina, umumy meýdany 603,700 inedördül kilometre barabar bolan dünýädäki iň uly üç toprak guşaklaryndan biri bolan gündogar Europeanewropa ýurtudyr.Hasylly topragy sebäpli, Ukrainada ösdürilip ýetişdirilýän azyk ekinleriniň hasyly, esasanam galla we şeker ekinleri hem ep-esli bolýar., nebit ekinleri we ş.m. FAO-nyň maglumatlaryna görä, soýa önümleriniň umumy önümçiligi 3,4 million tonna ýetdi we ekiş meýdanlary esasan Ukrainanyň merkezinde ýerleşýär.
10. Boliwiýa
Boliwiýa 1,098 million inedördül kilometre, ekin meýdany 4,8684 million gektar bolan Günorta Amerikanyň merkezinde ýerleşýän gury ýer.Günorta Amerikanyň bäş ýurdy bilen serhetleşýär.FAO tarapyndan ýaýradylan maglumatlara görä, 2021-nji ýylda jemlenen soýa önümçiligi 3 million tonna ýeter, esasan Boliwiýanyň Santa Cruz sebitinde öndürilýär.
Iş wagty: Dekabr-02-2023
